طراحی تجربه کاربری چیست؟

یا تجربه کاربری علمی است مبتنی بر کاربر و رابطه کاربر با محصول. UX مخفف کلمه User Experience است به رفتار و تجربه کاربران در رابطه با محصول توجه ویژه ای دارند. طراحی تجربه‌ کاربری یعنی ارزیابی تجربه‌ها، شناسایی نیاز‌ها و پیدا کردن راه حلی برای رفع مشکلات کاربران با محصول. هدف این کار ارائه خدمات یا محصولاتی است که برای کاربران مفید باشند و در آنها احساس خوشایندی ایجاد کنند. Ui یا طراحی رابط کاربری بخش زیرمجموعه از طراحی تجربه کاربری است. ما در این مقاله به طور مفصل به مبحث تجربه کاربری در بستر وب و اپلیکیشن ها میپردازیم که موضوعی است که امروزه هم دارای اهمیت بالایی است و هم افراد متخصص در این حوزه به درآمدهای بالایی میرسند. تجربه کاربری در کل مخصوص به وبسایت ها و اپلیکیشن ها نیست بلکه تمامی محصولاتی که در کنار شما قرار دارند در هنگام ساخت به موارد تجربه کاربری توجه ویژه ای دارند.

نمونه طراحی تجربه کاربری

به اولین باری که از یک محصول خاص استفاده کردید، فکر کنید. مثلا موبایل‌تان را در نظر بگیرید. اولین باری که آن را در دست گرفتید یادتان هست؟ وزنش چقدر بود؟ راحت در دست‌تان جا می‌شد؟ استفاده از آن آسان بود یا فرایندهای پیچیده‌ای داشت؟ موقع بازی داغ می‌شد؟ چندبار هنگ کرد؟ مجموع تجربیاتی که در هنگام استفاده از موبایل برای‌تان پیش آمد باعث می‌شود تصمیم بگیرید دفعه بعد از آن برند خرید کنید یا نکنید. به عنوان یک مثال دیگر ، قوطی‌های تن ماهی چند سال پیش را به خاطر دارید؟ برای بازکردن درب آن باید کلی زحمت می‌کشیدیم! یا باید به درب‌بازکن‌ها متوسل می‌شدیم، یا چاقو و در نهایت دندان! پس از شناخت مشتریان محصول و بررسی رفتار آن‌ها در نوع استفاده از محصول، درب آسان بازشو طراحی شد. این موارد بر اهمیت طراحی تجربه کاربری در محصول اشاره دارد. محصولات ممکن است بنابر اطلاعاتی که بر اساس تجربه کاربر دریافت میشود، در آینده‌ای نه چندان دور مدل دیگری از این قوطی‌ها دیزاین شود که مبتنی بر راحت بودن کاربر با محصولات است. با این توضیح مشخص شد اهمیت تجربه کاربری یا UX چیست.
رعایت تجربه کاربری باعث می‌شود کاربر به محصولات یا خدمات شما وفادار بماند یا به سراغ رقبا برود. تجربه کاربری عامل اصلی رونق کسب‌وکارها است و به همین دلیل، امروزه تخصصی در این زمینه پدید آمده است. این علم نوظهور در ایران نیز که به تازگی بر سر زبان ها آماده است اما به اندازه کافی در محصولات به مباحث تجربه کاربری پرداخته نمیشود، به همین دلیل استارتاپ‌ها یا شرکت هایی که به مباحث تجربه کاربری میپردازند، روند رشد مثبتی را طی میکنند و نسبت به رقبا پیشی میگیرند. در کمپانی‌های بزرگ دنیا، بخشی برای طراحی تجربه کاربری یا User Experience Design وجود دارد که به طور کامل بر روی تولید محصول و نحوه رفتار کاربران با محصول بررسی های لازم را انجام می دهند.
UX در مورد تمامی محصولات و خدمات مطرح است اما این روزها در طراحی سایت اهمیت بیشتری پیدا کرده است. رقابت در دنیای اینترنت بسیار سخت است. همه سایت‌ها، چه آن‌هایی که محتوا محور هستند و چه فروشگاه‌های آنلاین، به دنبال ایجاد یک تجربه خوشایند برای مخاطبان خود هستند. این تجربه، بازدیدکننده‌ها را به مشتری یا مخاطب ثابت تبدیل می‌کند.
همان طور که گفتم، تجربه کاربر باعث می‌شود کاربر تصمیم بگیرد از خدمات و محصولات شما استفاده کند یا نکند یا اصلا روند کار با محصول راحت بود یا خیر. در صورتی که با محصول شما احساس راحتی نداشته باشد به راحتی با دو کلیک از سایت شما خارج شده و وارد سایت دیگری میشود. همین دو کلیک شما را از هدف نهایی محصولتان که کسب درآمد است دور میکند.

طراح تجربه کاربری کیست؟

طراح تجربه کاربری یا User Experience Designer باید قدرت تجزیه و تحلیل بالایی داشته باشد و یکی از نکاتی که باید همیشه رعایت کند این است که نظریات و اعتقادات کاربران را ارجع تر نسبت به سلیقه خود بداند. وظیفه طراح UX این است که راه حلی برای بهتر کردن تجربه کاربران پیدا کند. برای این کار باید محصول یا فرایند را از بیرون نگاه کند. یعنی آن را از دریچه چشم کاربرها ببیند. در این بحث زوم اصلی محصول بر روی رفتار کاربران است. تجربه کاربری در تیم ها عموماً از عهده یک فرد خارج است و نیاز به تیم و همفکری اعضای مختلفی دارد.
• UI Designer | طراح رابط کاربری
• UX manager | مدیر تجربه کاربری
• Visual Designer | طراح بصری
• UX Writer | نویسنده تجربه کاربری
• Product manager | مدیر محصول
با توجه به اینکه این تخصص تجربه کاربری در ایران نوپا محسوب می‌شود، شما می‌توانید با یادگیری آن و کسب تجربه عملی در پروژه‌ها به جایگاه‌های شغلی خوبی برسید. برای درک تجربه کاربری نیاز به مطالعه زیاد و بررسی نظریه های دیگر طراحان تجربه کاربری، آنالیز محصولات و رفتار کاربران است. طراحی تجربه کاربری از لحاظ درآمد نیز سطح بالایی دارد و میتوانید به عنوان طراحان تجربه کاربر ارشد یا طراحان محصول در تیم ها و شرکت ها به درآمدهای بالایی دست پیدا کنید. البته این را توجه داشته باشید که هنوز در ایران خیلی از شرکت ها در خواب غفلت در توجه به تجربه کاربری هستند و شما با ورود به این زمینه گام خیلی خیلی بزرگی را برخواهید داشت.

وظایف و کارهایی که طراح تجربه کاربری انجام میدهد:

جستجوی محصول

جستجوی محصول (که طبیعتا شامل جستجوی بازار و کاربر است)، نقطه شروعی برای هر طراح UX و برای هر پروژه طراحی UX است. این کار زیربنای یک طراحی عالی را می‌سازد زیرا به طراحان اجازه می‌دهد فرضیات را کنار گذاشته و تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات واقعی اخذ کنند و مباحثی که از گذشته بر اساس سلیقه شخصی باشد را فراموش و درنظر نمیگیرند. جستجوی محصول به طراحان UX اطلاعاتی درباره رفتار کاربران، اهدافشان، انگیزه ها و نیازهایی که دارند را مشخص میکند. به طراحان UX کمک می‌کند استانداردهای صنعت را درک کنند.
برای تحقیق و جستجوی محصول روش های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آنها پرداخته ایم:
مصاحبه‌های شخصی با کاربران و ذینفعان
تحلیل رقابتی
نظرسنجی‌های آنلاین
گروه‌های تمرکز
داده‌های جمع آوری شده تحلیل و تبدیل به اطلاعات کمی و کیفی می‌شوند. این اطلاعات ارزشمند برای تصمیم گیری استفاده می‌شوند و طراح تجربه کاربری بر اساس همین اطلاعات و آمار اقدام برای تصمیم گیری محصول میکنند.

ساخت پرسوناها و سناریوها

پرسونا مبحثی کامل میباشد که در طراحی تجربه کاربری تاثیر بالایی بر روی روند شناخت کاربران واقعی تاثیرگذار است که به این مبحث در مطلبی جداگانه نیز خواهیم پرداخت. پرسوناها، نمونه ای از کاربران واقعی محصول ما هستند؛ با اینکه پرسوناها خیالی و غیرواقعی هستند، اما باید قسمتی از مخاطبین واقعی و رفتارهای آن‌ها را نشان دهند. هدف از ساخت پرسوناها، منعکس کردن الگوهایی است که در کاربران تشخیص داده شده اند. وقتی طراح UX، پرسوناها را تشخیص داد، می‌تواند سناریوها را بنویسد. سناریو، روایتی است که “یکی از روزهای زندگی” یکی از پرسوناها را توضیح می‌دهد و می‌گوید وبسایت یا اپلیکیشنی که در حال طراحی است چه نقشی در زندگی‌های کاربران دارد. این طراحان چه در حال طراحی اپلیکیشن و وبسایت باشند، چه نیاز به طراحی محصول جدید یا طراحی مجدد یک محصول موجود باشد، باید به تمام مراحلی که کاربر در حین کار با محصول می‌گذراند فکر شود.

معماری اطلاعات IA

وقتی طراح UX تحقیقات خود را انجام داده و پرسوناها را ساخت، زمان تعریف معماری اطلاعات فرا می‌رسد. وظایف طراح تجربه کاربری در محدوده تحقیقاتی پایان یافته و وظایف او در محدوده عملیات شروع می‌شود. معماری اطلاعات، ایجاد ساختاری برای وبسایت، اپلیکیشن یا محصول دیگری است که به کاربران اجازه می‌دهد، بدانند کجا هستند و اطلاعاتی که درباره موقعیت فعلی خود می‌خواهند کجا وجود دارد. معماری اطلاعات منجر به ایجاد مسیریابی، سلسله مراتب و دسته بندی‌ها می‌شود. برای مثال، وقتی یک طراح UX، یک منوی بالای سایت را طراحی می‌کند تا به کاربران کمک کند، بفهمند کجای سایت قرار دارند، همین کار او معماری اطلاعات است. مبحث معماری اطلاعات نیز یکی دیگر از مباحث ویژه و کاملی است جداگانه نیز به اهمیت ها و نحوه رفتار با آن پرداخته ایم.

ساخت وایرفریم

وقتی معماری اطلاعات انجام شد، زمان ساخت قاب فرا می‌رسد. قاب یا وایرفریم ، طرحی است که بیشتر جزئی از وظایف طراح تجربه کاربری است. اساسا، قاب نماینده عیانی از طراحی است. وایرفریم نشان دهنده بخش های مختلف یک محصول سایت و اپلیکیشن هستند. وایرفریم اسکلت بندی محصول را مشخص میکند و برای ایجاد آن روش های مختلفی دارد. وایرفریم ها طرح های ساده ای هستند و در این طرح کلیات درنظر گرفته میشود و یک نمایی برای راهنمای طراح رابط کاربری میباشد که میتواند بر اساس ساختار وایرفریم طراحی رابط کاربری محصول را انجام دهند.

پروتوتایپ

بسیاری افراد، اصطلاحات “قاب” و “پروتوتایپ ” را به صورت جا به جا استفاده می‌کنند، در صورتی که تفاوت‌های معناداری بین این دو وظیفه طراح تجربه کاربری وجود دارد. پروتوتایپ، یک عاملی برای انجام تست ها بر روی محصول نیز هستند که طراحان تجربه کاربری برای انجام تست ها میتوانند از پروتوتایپ محصول استفاده کنند. پروتوتایپ ها یک پیشنمایش از رفتارهای مختلف کاربران با محصول هستند که میتوانید پیش از پیاده سازی محصول توسط برنامه نویسان به آن دسترسی داشته باشیم. پروتوتایپ‌ها به طور حدودی به شما می‌گویند چطور با محصول کار کنید. به همین دلیل هم بهتر است برای طراحی‌های تعاملی، تصاویر ایستا را نمایش نداده و در عوض از پروتوتایپ تعاملی (قابل کلیک) استفاده کنید. پروتوتایپ ها توسط نرم افزارهای مختلفی ایجاد میشوند که به طور مفصل در ادامه با ابزارهای پروتوتایپ آشنا میشویم.

آزمایش محصول

آزمایش به طراحان UX کمک می‌کند بفهمند کاربران در زمان کار با محصول، به چه مشکلاتی بر می‌خورند. یکی از متداول‌ترین روش‌هایی که یک طراح UX برای آزمایش محصول استفاده می‌کند، انجام تست بر روی شخص واقعی است، تا رفتار شخص به این ترتیب مشاهده شود. بازخوردهای کلامی و غیرکلامی از کاربر به طراحان UX کمک می‌کند تجربه کاربری بهتری بسازند. آزمایش محصول در روند تجربه کاربری یک مرحله ای بسیار کارآمد میباشد که در روند طراحی محصول ممکن است چندین بار اتفاق بیفتد.

طراحی UX فرآیندی است که هیچگاه پایان نمی‌یابد.
طراحی UX، فرآیند تکرار مداوم است.
کار طراح UX با انتشار محصول پایان نمی‌یابد.
با اینکه وظایف طراح تجربه کاربری پیچیده، چالش برانگیز و چند وجهی است، اما این شغل در عین حال می‌تواند حرفه‌ای جذاب و هیجان انگیزی باشد که شما را به مسیرهای گوناگونی می‌کشاند و با توجه به اینکه شغلی نوپا در ایران و کسب و کارهای اینترنتی است فضای کار و پیشرفت بالایی دارد.

امتیاز شما به این مقاله

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

نوزده − 8 =